CSA Loof&Bezen, dat gaat over veel meer dan witloof en aardbeien! Op deze biologische zelfoogstboerderij telen Kaat Segers en Tom Cnudde maar liefst 65 soorten groenten, een zestal soorten fruit en een heel veld vol bloemen. Wat is een CSA en waarom zou je er lid van worden? Kaat geeft tekst en uitleg.

Het terrein van Loof&Bezen ligt vlakbij Antwerpen – het gedruis van de E34 zoemt op de achtergrond maar toch waan je je hier echt op het platteland. Het is alvast een belangrijke troef voor deze nieuwe CSA. De buitenvelden zijn einde-seizoen, dus aan de lege kant, op de laatste boerenkool, spruiten en pastinaak na, maar de overdekte tunnels zijn netjes aangeharkt en de jonge , krulsla, eikenbladsla, spinazie, kervel en radijs kleuren heldergroen.

CSA?

Wat is nu precies een CSA? Kaat Segers legt het zo uit: “CSA staat voor community supported agriculture, of ook wel community shared agriculture. Dus: landbouw gedragen door of gedeeld met een gemeenschap van mensen. De kern is dat je met je leden de nodige (financiële) middelen verzamelt om de boerderij een jaar te doen draaien. Daarin zit alles wat je nodig hebt om te telen, bv. mest en plantgoed, maar ook een fair salaris voor de boeren. Wij telen groenten, fruit en bloemen, en voor ieder van die oogsten betaal je een apart oogstaandeel. Als je dus een groentenaandeel koopt, kan je onbeperkt langskomen om de groenten te oogsten die je nodig hebt.” Het werkt ook omgekeerd: als een teelt het slecht doet of mislukt, deel je als deelnemer aan een CSA ook de risico’s, en kan het zijn dat je oogst iets kleiner wordt.

Allerlei soorten lekker groen in de tunnels - (c) VLAM, P. De Laet
Allerlei soorten lekker groen in de tunnels - (c) VLAM, P. De Laet

Hoe leuk is zelf oogsten?

Een vrouw en haar dochter komen langs om nog wat boerenkool te plukken en wat wortelen en pastinaak te oogsten. Wat ziet zij als de voordelen van een CSA? “Het is geweldig leuk om je eigen groenten te oogsten samen met je kinderen, verser dan dit wordt het niet. Het is ook fijn om te weten waar je eten vandaan komt. In de zomer staat het hier helemaal vol met groenten en heb je ongelooflijk veel keus. Ook neem je precies hoeveel je nodig hebt: gedaan met de overschotjes! Je eet altijd mee met de seizoenen, dat vind ik ook een troef.”

Kaat voegt er nog aan toe: “Je hoort mensen ook zeggen: ‘Ik heb het gehad met al die verpakkingen!’ Die willen van het plastic af. Andere willen dat hun eten minder voedselkilometers maakt (denk aan bioboontjes uit Kenia). Ook tof is dat je bij ons verse erwtjes kunt plukken, of mosterdblad, dat zijn groenten die je bijna niet in de winkel vindt. De foodies komen dan weer om broccolischeuten te plukken. En natuurlijk is het plukken of oogsten een hele aparte beleving; voor gezinnen met kinderen is dat mooi meegenomen.”

Zelf plukken, leuk om met je kinderen te doen - (c) VLAM, P. De Laet
Zelf plukken, leuk om met je kinderen te doen - (c) VLAM, P. De Laet
### Is CSA altijd bio? Het merendeel van de CSA-boeren in Vlaanderen is gecertificeerd biologisch, maar niet allemaal. Je kunt de bio-CSA’s online zoeken (vink de box 'bio' aan bij 'uitgebreid zoeken') of je kunt het ter plekke bij de boer vragen. Bioteelt is wel een voorwaarde om lid te worden van het CSA-Netwerk. Dit netwerk biedt ondersteuning en informatie aan boeren die een project willen opstarten en maakt het CSA-concept bekender in Vlaanderen. Net als alle andere bioboeren volgt de CSA-bioboer de Europese biowetgeving en investeert hij veel in een vruchtbare bodem, door organische bemesting, gewasrotatie en sterke gewassen. ### Jacht op de spintmijt Om ziektes en plagen te voorkomen zet een bioboer in de eerste plaats in op teeltrotatie, een gezonde bodem en biodiversiteit. In bio mag je in principe een beperkt aantal, strikt gereglementeerde gewasbeschermingsmiddelen gebruiken, maar op Loof & Bezen is dat vooralsnog niet aan de orde. Kaat legt uit: “We hebben tot nu toe geen enkel gewasbeschermingsmiddel gebruikt! Het enige wat we doen is netten leggen over de planten om bijvoorbeeld de koolgalmug, de koolvlieg of de wortelvlieg tegen te houden. Ook zetten we natuurlijke vijanden in: we hadden spintmijt op de komkommer en daar hebben we roofmijten op losgelaten. Ook hebben we de komkommers en aubergines met koud water besproeid om de spintmijten eraf te jagen. Momenteel hebben we last van muizenvraat, en daar bestaan bepaalde toegelaten producten voor, maar dat proberen we eerst gewoon met muizenvallen aan te pakken. Ook op dat niveau kies je voor bio!”
### Waarom bio? “Bio was voor ons de enige logische keuze,’ zegt Kaat. “We wilden bewust voor een ander soort economie kiezen. Bio vinden we belangrijk omdat het kan bijdragen aan de draagkracht van de aarde, de biodiversiteit kan ondersteunen en mee een oplossing biedt voor de klimaatopwarming.” Tom voegt hieraan toe: “We staan nog maar aan het begin maar we kijken er heel hard naar uit om te zien wat het zou kunnen worden. Wat ikzelf interessant vind is hoe je landbouw weer kunt integreren dicht bij de stad.”

Volg de seizoenen

Kaat Segers poseert graag bij ‘haar’ bloemen voor de foto. De oogst daar is eerder bescheiden: “Momenteel staan er vooral tulpen, en dan is het even wachten tot de eenjarige bloemen bovenkomen. Het fruit hiernaast begint over een paar weken met rabarber. Zowel de bloemen als het fruit lopen tot oktober, met de dahlia’s en de herfstframbozen. Vanaf volgend jaar zijn er stekelbessen en over een paar jaar zullen de appelbomen hopelijk ook vol staan.” Als je je bij een CSA aansluit, is het meteen duidelijk dat je de seizoenen op de voet volgt. Je weet dan gewoon dat er hier geen tulpen, tomaten of frambozen in december zijn...

De tulpen zijn bijna plukklaar - (c) VLAM, P. De Laet
De tulpen zijn bijna plukklaar - (c) VLAM, P. De Laet
### Faire deal Als deelnemer aan een CSA krijg je lekkere, kakelverse producten op je bord en door je voorafbetaling neem je verantwoordelijkheid op: je biedt de professionele landbouwer immers bestaanszekerheid en je zorgt mee voor het voortbestaan van duurzame landbouw. Het voordeel voor de CSA-boer met een zelfoogstboerderij is duidelijk: hij heeft een gegarandeerde afzet en een vast inkomen, en weet hij hoeveel hij kan investeren in zijn bedrijf. De boer heeft bovendien zo goed als geen kosten aan de oogst, verpakking en transport van producten. Er zijn trouwens ook CSA-boeren die zelf oogsten en er pakketten mee maken voor hun klanten. Daarnaast heb je de zgn. zelfoogst- of plukboerderijen waar je ook zelf mag oogsten maar je oogst iedere keer afrekent aan de kassa, dus dat is anders dan het CSA-systeem waar je vooraf voor een heel jaar betaalt.

Mag je zelf oogsten tijdens corona?

Ja, op een CSA-veld mag je ook tijdens de corona-periode zelf oogsten, zolang je maar alle regels (afstand houden van andere mensen, handen wassen, eigen mesje meebrengen, …) op de boerderij respecteert!